Kαλυδώνα

Το 2001 το Ινστιτούτο της Δανίας ξεκίνησε μία μεγάλης κλίμακας αρχαιολογική έρευνα στην αρχαία Καλυδώνα στην Αιτωλία. Η Καλυδώνα βρίσκεται σε ευθεία γραμμή οκτώ χιλιομέτρων από τη Χαλκίδα, στη δυτική πλευρά του Όρους Βαράσοβα, στην κατεύθυνση της σημερινής επαρχιακής πρωτεύουσας της Αιτωλίας, το Μεσολόγγι. Τη διεύθυνση του προγράμματος είχε ο πρώην διευθυντής του Ινστιτούτου Δρ. Søren Dietz, σε συνεργασία με τη Μαρία Σταυροπούλου- Γάτση και τον Ιωάννη Μόσχο από την ΣΤ´ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων στην Πάτρα. Αργότερα, το έργο μεταφέρθηκε στην νέα διοίκηση στο Μεσολόγγι, στη ΛΣΤ´ Εφορεία Προϊστορικών και Κλασικών Αρχαιοτήτων, με την Μαρία Σταυροπούλου-Γάτση ως έφορο.

Η Καλυδώνα διαδραματίζει έναν αξιοσημείωτο ρόλο στην αρχαία μυθολογία, όπως περιγράφεται στην Ιλιάδα του Ομήρου, και για τον ίδιο λόγο ανασκάφηκε το σημαντικό Ιερό της Αρτέμιδος Λαφρίας έξω από τα τείχη της πόλης και το ονομαζόμενο Ηρώο/παλαίστρα, από το Δανό αρχαιολόγο Frederik Poulsen, τον Έλληνα αρχαιολόγο Κωνσταντίνο Ρωμαίο (για την Εν Αθήναις Αρχαιολογική Εταιρεία) και τον αρχιτέκτονα Ejnar Dyggve κατά τα έτη 1926 ως 1935. Οι νέες έρευνες είναι, κατά τον ίδιο τρόπο, μια συνέχεια της προηγούμενης δανο-ελληνικής συνεργασίας, αυτή τη φορά με την έμφαση να δίνεται στην ίδια την πόλη.

Την πρώτη χρονιά, ωστόσο, ένα σημαντικό μέρος των πόρων αναλώθηκε στην εξέταση μιας εγκατάστασης έξω από την ίδια την πόλη, ενός οικοδομήματος στη νότια πλαγιά του Ιερού της Αρτέμιδος Λαφρίας, το οποίο ήρθε στο φως κατά την κατασκευή της Εθνικής Οδού την δεκαετία του ’60 και αρχικά θεωρήθηκε Βουλευτήριο. Οι ανασκαφές έδειξαν ότι η εγκατάσταση, τουλάχιστον στην ελληνιστική περίοδο, ήταν θέατρο (με ορθογώνια ορχήστρα) με χωρητικότητα 5000 περίπου θεατών. Οι ανασκαφές της εγκατάστασης συνεχίστηκαν το 2011 από το τότε Διευθυντή του Ινστιτούτου, Δρ. Rune Frederiksen.

Διάφορες μέθοδοι χρησιμοποιήθηκαν για την έρευνα της ίδιας της πόλης. Ήδη τον πρώτο χρόνο, ένας τοπογράφος ξεκίνησε τις μετρήσεις της πόλης, των οχυρωματικών τειχών και των ορατών τμημάτων των αναλημματικών τοίχων και κτιρίων. Η πόλη εντός των τειχών ερευνήθηκε από ομάδα φοιτητών που συνέλεξε και καταμέτρησε τα αρχαιολογικά αντικείμενα που βρέθηκαν στην επιφάνεια του εδάφους, όπως κεραμικά, κεραμίδια, μέταλλα, υφαντικά βάρη. Δύο Ρώσοι γεωφυσικοί, πραγματοποίησαν γεωμαγνητικές έρευνες, με εξαιρετικά αποτελέσματα, κατά τη διάρκεια διάφορων ερευνητικών περιόδων. Τέλος, οι ανασκαφές επικεντρώθηκαν σε ένα περίστυλο κτίριο, το οποίο ανασκάφηκε μερικώς και σε έναν κλίβανο που βρίσκεται στην επονομαζόμενη Κάτω Πόλη. Ανασκάφηκαν μεγαλύτερα τμήματα των καταλοίπων στην ακρόπολη και μια μικρή επιφανειακή έρευνα στην Κεντρική Πόλη πρόσφερε ενδείξεις για τη χρήση των κατοικημένων συνοικιών. Γεωλογικές έρευνες καθόρισαν την τοποθεσία της αρχαίας ακτογραμμής, η οποία φαίνεται ότι ήταν περισσότερο από εκατό μέτρα πιο έξω από τη σημερινή και διαπιστώθηκε ότι η εύφορη γη που υπάρχει μεταξύ της θάλασσας και της πόλης σήμερα, στην αρχαιότητα ήταν καλυμμένη με λιμνοθάλασσες.

Η πόλη εντός των τειχών είχε έκταση περίπου 35 εκτάρια (350.000 τ. χλμ.), από τα οποία το ένα δέκατο ανήκει στην ακρόπολη. Οι έρευνες πρόσφεραν μια καλή εικόνα της πόλης στην αρχαιότητα και της λειτουργίας των διάφορων συνοικιών της. Το πιο σημαντικό κτίριο στην Κάτω Πόλη πιθανότατα είναι το περίστυλο κτίριο με την κιονοστοιχία και την αυλή όπου έλαβαν χώρα αθλητικοί αγώνες. Ένα δωμάτιο σε γωνία του κτιρίου είχε γίνει χώρος λατρείας της Κυβέλης, θεότητας της Ανατολίας. Τα ευρήματα του χώρου, όπως μαρμάρινα γλυπτά, θυμιατήρια, πήλινα ειδώλια και λύχνοι, καταδεικνύουν τη λειτουργία του δωματίου. Τα αντικείμενα βρέθηκαν σχεδόν όπως είχαν εγκαταληφθεί όταν έπεσε η οροφή του κτιρίου, γύρω στα μέσα του 1ου αιώνα μ.Χ. Στην ακρόπολη, ένα ιερό είχε ήδη ιδρυθεί κατά την ύστερη αρχαϊκή πρίοδο, στα τέλη του 6ου αιώνα π.Χ.

Χορηγοί της έρευνας πεδίου ήταν τα ιδρύματα New Carlsberg και Consul General Gösta Enbom. Χορηγός της έκδοσης ήταν το ίδρυμα Carlsberg.

Ανφορά για την τέταρτη περίοδο 2016

Παρουσίαση του προγράμματος στην ιστοσελίδα του Ιρδύματος Carlsberg



Ο τόπος

Μαρμάρινο γλυπτό της Ανατολίας θεάς Κυβέλης και ένα λιοντάρι


Τέταρτη περίοδος 2016




Βιβλιογραφία
Dietz S. and Stavropoulou-Gatsi M. (eds.): Kalydon in Aitolia I: Reports and Studies and II: Catalogues. Aarhus 2011.

Olympia Vikatou, Rune Frederiksen & Søren Handberg. The Danish-Greek Excavations at Kalydon, Aitolia: The Theatre. Preliminary report from the 2011 and 2012 campaigns. Proceedings of the Danish Institute at Athens, Volume VII, 221-234. Aarhus 2014.