Finding Old Sikyon

Η αρχαία Ελληνική πόλη της Σικυώνας βρίσκεται στη βόρεια ακτή της Πελοποννήσου μεταξύ των πόλεων της Κορίνθου στα ανατολικά και της Πελλήνης στα δυτικά. Η Σικυώνα ήταν διάσημη ως κέντρο τεχνών, κυρίως γλυπτικής και ζωγραφικής, από την Αρχαϊκή περίοδο έως το τέλος του 3ου αιώνα π.Χ. Το 303 π.Χ., ο Μακεδόνας στρατηγός Δημήτριος Πολιορκητής κατέλαβε την πόλη και την έχτισε εκ νέου σε κοντινή περιοχή όπου θα ήταν περισσότερο προστατευμένη. Η νέα περιοχή της Ελληνιστικής-Ρωμαϊκής περιόδου βρισκόταν σε πλάτωμα μεταξύ των ποταμών Ασωπού και Ελισσώνα. Η περιοχή ήταν γνωστή μέσα από έρευνες Ελλήνων και Αμερικάνων ακαδημαϊκών ήδη από τα μέσα του 19ου αιώνα. Εν τούτοις, η θέση της Αρχαϊκής και Κλασσικής πόλης, μέχρι τα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ.,δεν ήταν γνωστή. Θεωρούνταν πως εκτείνεται στην πεδιάδα βορειοανατολικά του πλατώματος, με την ακρόπολη της να βρίσκεται πάνω στο πλάτωμα όπου αργότερα ιδρύθηκε η πόλη κατά την Ελληνιστική περίοδο καθώς και ξεχωριστό λιμάνι. Μεταξύ της πεδιάδας, του πλατώματος και της θάλασσας, είχαν εντοπιστεί κατά τη διάρκεια σωστικών ανασκαφών, κατάλοιπα της Κλασσικής περιόδου που περιλάμβαναν κατοικίες και ίχνη νεκροταφείου.

Από το 2015 έως το 2021, έλαβε χώρα διεπιστημονική έρευνα στην περιοχή με σκοπό να εντοπίσει την ακριβή θέση της πόλης, να μελετήσει το οικιστικό σχέδιο της και τα υλικά κατάλοιπα της Αρχαίας Σικυώνας. Το πρόγραμμα ήταν μια συνεργασία της Εφορείας Αρχαιοτήτων Κορινθίας (εκπροσωπούμενη από τον Δρ. Κωνσταντίνο Κίσσα), του National Museum of Denmark στην Κοπεγχάγη (εκπροσωπούμενο το 2015 από τον Δρ.RuneFrederiksen και το 2016-2021 από την Δρ. Silke Müth-Frederiksen), του Ινστιτούτου της Δανίας στην Αθήνα (εκπροσωπούμενο από τους διευθυντές του Δρ. Kristina Winther-Jacobsen και Δρ. Mogens Pelt) και του Institute for Geosciences of the Christian Albrechts University of Kiel (εκπροσωπούμενο από τον Καθηγητή Wolfgang Rabbel). Το πρόγραμμα χρηματοδοτήθηκε από το ίδρυμα Carlsberg Foundation και έλαβα επιπλέον στήριξη από τα General Consul Gösta Enbom Foundation και National Museum of Denmark.

Η περιοχή έρευνας εκτείνεται σε ολόκληρη την πεδιάδα μεταξύ του πλατώματος της Ελληνιστικής πόλης, των δύο ποταμών και της ακτής (Εικ. 1). Η πρώτη ερευνητική φάση διεξήχθη κατά τα έτη 2015 και 2016 και περιλάμβανε μη-επεμβατικές μεθόδους έρευνας (Εικ. 2-3). Συγκεκριμένα έγιναν: τηλεπισκόπηση - remote sensing (υπό του Δρος Jamieson Donati), εκτεταμένες αυτοψίες (υπό τη διεύθυνση της Δρος Kristina Winther-Jacobsen/DIA), γεωφυσικές έρευνες (υπό τη διεύθυνση των Καθηγητών Wolfgang Rabbel/University of Kiel και Δρος Burkart Ullrich/Eastern Atlas, Berlin), δειγματοληψία πυρήνων ιζημάτων (υπό τη διεύθυνση της Δρος Wieke de Neef/University of Groningen). Σκοπός όλων αυτών ήταν να εξακριβωθεί η θέση και η έκταση της Αρχαίας Σικυώνας, η οικιστική της διάταξη καθώς και άλλες κατασκευές και περιοχές ενδιαφέροντος. Από το 2017 έως το 2019, διεξήχθησαν ανασκαφές ώστε να επιβεβαιωθούν τα στοιχεία που προέκυψαν από τις μη-επεμβατικές εργασίες, να έρθει στο φως υλικό κατάλληλο για χρονολόγηση και πληροφορίες για την κατοίκηση και την πολιτιστική ζωή στη Σικυώνα της Αρχαϊκής και Κλασσικής περιόδου. Παράλληλα με τις ανασκαφές διεξήχθησαν αρχαιοβοτανολογικές μελέτες (υπό την Kyriaki Tsirtsi/Cyprus Institute, Nicosia) και γεωαρχαιολογικές έρευνες για τον εντοπισμό ορυχείων και πιθανών εμπορικών δρόμων (υπό του Δρος Chris Hayward, University of Edinburgh). Οι έρευνες του 2021 περιλάμβαναν επίσης μικρομορφολογικές, αρχαιοζωολογικές και βιοανθρωοπολογικές αναλύσεις (υπό τους Δρ Myrsini Gkouma/Wiener Lab, Athens, Δρ Alfred Galik/Austrian Academy of Sciences και Mette Arenfeldt/Museum of Southern Jutland). Τέλος, έγιναν σεισμικές μελέτες στην περιοχή του λιμένα που αποτέλεσαν και την ολοκλήρωση των εργασιών πεδίου.

Η θέση της Αρχαίας Σικυώνας ταυτίστηκεστην περιοχή νοτιοδυτικά της πεδιάδος, στους πρόποδες του πλατώματος (Εικ. 1). Παράλληλα, ορίστηκε η συνολική έκταση του οικισμού και το οικιστικό σχέδιο της πόλης. Ο πολεοδομικός σχεδιασμός της πόλης δείχνει πως αναπτύχθηκε ομαλά και βάσει σχεδίου, με σχετική συνοχή στη διάταξη των δρόμων, περιλαμβάνοντας ωστόσο πυκνοκατοικημένες και αραιοκατοικημένες ζώνες. Ορισμένα κτίρια της Αρχαϊκής περιόδου εντοπίστηκαν κάτω από το κέντρο της πόλης της Κλασσικής περιόδου. Περιμετρικά της πόλης βρέθηκαν νεκροταφεία. Τέλος, οι λιμενικές εγκαταστάσεις στην ακτή που εντοπίστηκαν κατά τη διάρκεια των γεωφυσικών ερευνών περιλαμβάνουν λιμενολεκάνη ή κανάλι πλάτους 20 μέτρων. Οι ανασκαφές έφεραν στο φως επίσης πολλά ερείπια και μνημεία όπως το μεγάλο κτίριο της Κλασσικής περιόδου που βρισκόταν πάνω από τάφους της Αρχαικής περιόδου. Μεταξύ των τάφων υπάρχει μικρός ταφικός βωμός με ίχνη δημόσιου ή ιδιωτικού συμποσίου (Εικ. 4). Βρέθηκε επίσης ταφικό μνημείο της Ύστερης Κλασσικής/Ελληνιστικής περιόδου με διακοσμημένη πρόσοψη και αρκετοί τάφοι με πλούσια κτερίσματα καθώς και ιδιωτικές οικίες διαφόρων μεγεθών, κατάλοιπα εργαστηρίων, δημόσια κτίρια και περιοχές καλλιεργήσιμων εκτάσεων.

Η ανάλυση των υλικών καταλοίπων της πόλης της Αρχαίας Σικυώνας επιβεβαίωσε την ύπαρξη ανεξάρτητης παραγωγής κεραμικών. Απέδειξε επίσης έντονη εμπορική δραστηριότητα κυρίως με την Κόρινθο και προς την ανατολική Μεσόγειο. Η καταγραφή των διαφορετικών ειδών λίθου της ευρύτερης περιοχής της Σικυώνας ανέδειξε τον γεωλογικό πλούτο της ενδοχώρας. Εν τούτοις, εξακολουθεί να εισάγεται καλύτερης ποιότητας ασβεστόλιθος από την περιοχή της Κορίνθου. Η ανάλυση της χλωρίδας της περιοχής καθώς και των καταλοίπων της τροφής που κατανάλωναν οι κάτοικοι της Σικυώνας, αποδεικνύει ότι η διαβίωση τους στηριζόταν περισσότερο στην παραγωγή τοπικών καλλιεργειών και λιγότερο σε εισαγωγές προϊόντων. Η υγιεινή διατροφή των Σικυωνίων, αν και με αρκετά γλυκαντικά, αποτυπώνεται στα ανθρωπολογικά χαρακτηριστικά των οστών τους. Η γενική υγεία των κατοίκων, οι ασθένειες και το προσδόκιμο ζωής φαίνεται ότι ακολουθούν το αντίστοιχο μέσο όρο εκείνης της περιόδου στον Ελληνικό χώρο. Επιπλέον, οι έρευνες κατάφεραν να αποσαφηνίσουν τη διαδικασία κατάκτησης, εγκατάλειψης και μετεγκατάστασης της παλαιάς πόλης εις τη θέση του πλατώματος αλλά και την εν γένει κατοίκηση της περιοχής της Σικυώνας από την Νεολιθική περίοδο έως τη σημερινή εποχή με αλλεπάλληλες αλλαγές μεταξύ του πλατώματος και της πεδιάδας. Τα αποτελέσματα των ερευνών προετοιμάζονται για δημοσίευση.

Se Dr. Rune Frederiksens fortælle om udgravningerne på Carlsbergkonferencen januar 2016

Στο πλαίσιο του προγράμματος εκπονήθηκαν/εκπονούνται πέντε διδακτορικές:

• Nadia Maria Kristensen: The Abandonment and Relocation of Old Sikyon in 303 BCE. An Analysis of Formation Processes and Ceramics (University of Copenhagen, Denmark)
  (defended 2021)
• Katharina Rusch: Geophysical Prospection of Archaeological Sites on the Northern Peloponnese, Greece (Christian Albrechts University Kiel, Germany)
  (defended 2022)
• Kyriaki Tsirtsi: Agricultural and Domestic Practices in Classical Sikyon: Evidence from the Archaeobotanical Remains and Utilitarian Pots(The Cyprus Institute, Nicosia, Cyprus)
  (defended 2022)
• Zoe Spyranti: Architecture and Design of Private Space in Classical Sikyon (University of Crete, Greece)
  (ongoing)
• Giorgos Giannakopoulos, Classical Pottery from Sikyon: the fine wares (University of Crete, Greece)
  (ongoing)